Các loại lạm phát: chúng là gì và cách bảo vệ tài chính của bạn

Lạm phát là tình trạng giá cả chung của hàng hóa và dịch vụ trong nền kinh tế tăng liên tục theo thời gian, dẫn đến sự suy giảm sức mua. Điều này có thể tác động đến chi phí sinh hoạt, dẫn đến sự chậm lại trong tăng trưởng kinh tế và ảnh hưởng đến người tiêu dùng, doanh nghiệp và nhà đầu tư. Đồng thời, lạm phát vừa phải có thể kích thích nhu cầu khi người tiêu dùng mua hàng hóa và dịch vụ, dự đoán những đợt tăng giá tiếp theo.

Trong bài viết này, chúng ta sẽ thảo luận về lạm phát, các loại lạm phát, ảnh hưởng của lạm phát đến giá cả và những ưu và nhược điểm của lạm phát.

Lạm phát ảnh hưởng đến giá cả như thế nào

Lạm phát là tình trạng giá cả hàng hóa trong nền kinh tế tăng lên. Kết quả là tiền mất giá vì không còn mua được nhiều như trước. Sức mua của đồng tiền của một quốc gia giảm.

Mọi người cảm nhận điều này khi giá các món hàng tiêu dùng hàng ngày như thực phẩm, xăng dầu và tiện ích tăng lên. Người tiêu dùng có thu nhập thấp chi tiêu nhiều hơn thu nhập của họ vào những thứ thiết yếu và có ít đệm tài chính hơn, do đó họ bị ảnh hưởng nhiều hơn bởi việc mất sức mua do lạm phát.

Giá cả đầu vào tăng cao như nguyên liệu thô và năng lượng có thể làm giảm lợi nhuận của các công ty. Để bù đắp cho điều này, họ thường tăng giá sản phẩm hoặc dịch vụ của mình, chuyển chi phí tăng thêm cho người tiêu dùng.

Lạm phát có thể khiến việc dự đoán các điều kiện kinh tế trong tương lai, như lãi suất, tiền lương và lợi nhuận, trở nên khó khăn hơn. Sự không chắc chắn này có thể dẫn đến hoạt động kinh tế giảm, chẳng hạn như các doanh nghiệp cắt giảm tuyển dụng hoặc các hộ gia đình giảm chi tiêu, làm chậm tăng trưởng kinh tế.

Lạm phát cũng có thể làm giảm tỷ lệ lãi suất thực tế đối với các khoản vay lãi suất cố định, mang lại lợi ích cho người đi vay. Tuy nhiên, người cho vay thường điều chỉnh rủi ro này bằng cách tính thêm phí bảo hiểm rủi ro lạm phát hoặc cung cấp các khoản vay có lãi suất điều chỉnh.

Các loại lạm phát

Lạm phát được phân loại thành ba loại chính.

Lạm phát cầu kéo

Khi nhu cầu của người tiêu dùng vượt quá nguồn cung trong một nền kinh tế, lạm phát sẽ xảy ra. Điều này thường xảy ra khi có sự khan hiếm hàng hóa và dịch vụ. Kết quả là, nhiều tiền hơn được chi tiêu để săn đuổi một số hàng hóa. Loại lạm phát này cũng có thể là kết quả của sự gia tăng tổng cầu.

Có năm lý do chính dẫn đến lạm phát cầu kéo:

• Nền kinh tế đang mở rộng. Khi người tiêu dùng cảm thấy tự tin hơn, họ tăng chi tiêu và gánh nặng nợ của mình. Nhu cầu tăng đều đặn, đẩy giá lên cao.
• Nhu cầu xuất khẩu gia tăng. Khi xuất khẩu đột nhiên tăng vọt, các loại tiền tệ liên quan buộc phải giảm giá trị.
• Chi tiêu của chính phủ. Giá cả tăng do chính phủ nới lỏng chi tiêu.
• Dự báo về lạm phát. Nếu các doanh nghiệp tin rằng lạm phát sắp xảy ra, họ có thể quyết định tăng giá.
• Có nhiều tiền hơn trong hệ thống. Chính phủ có thể bơm thêm tiền vào nền kinh tế thông qua các chính sách tiền tệ, tăng cường chi tiêu của người tiêu dùng.

Lạm phát chi phí đẩy

Lạm phát do chi phí đẩy xảy ra do tiền lương tăng và chi phí nguyên liệu thô. Chi phí sản xuất cao hơn có thể làm giảm tổng cung hoặc tổng sản lượng của nền kinh tế. Nếu nhu cầu đối với hàng hóa bị ảnh hưởng không thay đổi, các nhà sản xuất sẽ đẩy chi phí lên người tiêu dùng, làm giá tăng.

Nguyên nhân của lạm phát chi phí đẩy

• Tăng giá của các vật liệu sản xuất thô và các hàng hoá đầu vào khác được sử dụng trong sản xuất. Ví dụ, nếu giá cà phê thô tăng, sản phẩm cuối cùng có thể trở nên đắt hơn vì các công ty có thể tính phí người tiêu dùng cao hơn.
• Ví dụ, khi mức lương tối thiểu tăng, các chính sách của chính phủ, chẳng hạn như giá sàn, có nghĩa là công nhân sản xuất được trả nhiều tiền hơn. Việc tăng lương này có thể dẫn đến lạm phát chi phí đẩy. Hơn nữa, nếu công nhân đình công, tổng sản lượng sẽ giảm và giá cả tăng lên.
• Các thảm họa thiên nhiên như lũ lụt, động đất, hỏa hoạn hoặc lốc xoáy thường gây ra lạm phát chi phí đẩy theo những cách không ngờ tới. Chi phí sản xuất có khả năng tăng nếu một thảm họa lớn bất ngờ gây hại cho một cơ sở sản xuất, dẫn đến việc đóng cửa hoặc gián đoạn một phần chuỗi sản xuất. Các công ty có thể phải tăng giá để bù đắp một phần số tiền bị mất sau thảm họa. Mặc dù một số thảm họa tự nhiên làm tăng chi phí sản xuất, nhưng điều này không phải lúc nào cũng xảy ra và có thể gây ra lạm phát chi phí đẩy.

Lạm phát tích hợp

Xảy ra khi tiền lương tăng để duy trì mức chi phí sinh hoạt. Đổi lại, các công ty tăng giá của họ để đáp ứng chi phí lương cao hơn.

Dưới đây là những lý do chính đằng sau lạm phát tích hợp:

• Thường bắt nguồn từ các đợt lạm phát cầu kéo hoặc chi phí đẩy trước đó. Những sự kiện trong quá khứ này tạo ra kỳ vọng về lạm phát trong tương lai, ảnh hưởng đến hành vi kinh tế hiện tại.
• Người lao động và doanh nghiệp dự đoán lạm phát trong tương lai dựa trên kinh nghiệm trong quá khứ. Điều này dẫn đến nhu cầu tăng lương và tăng giá tương ứng để duy trì sức mua thực tế và biên lợi nhuận.
• Lạm phát tích hợp sẽ thâm nhập sâu vào nền kinh tế khi tình trạng lạm phát trong quá khứ vẫn tiếp diễn theo thời gian. Sự kéo dài này tạo ra một chu kỳ tự củng cố khó có thể phá vỡ nếu không có sự can thiệp chính sách đáng kể.

Công thức đo lường lạm phát

Công thức đo lường lạm phát dựa trên Chỉ Số Giá Tiêu Dùng (CPI), theo dõi sự thay đổi giá của một rổ hàng hóa và dịch vụ. Công thức tỷ lệ lạm phát như sau:

Với:

• IR là tỷ lệ lạm phát
• A là giá trị CPI ban đầu (ví dụ: chỉ số giá vào đầu kỳ)
• B là giá trị CPI kết thúc (ví dụ: chỉ số giá vào cuối kỳ)

Mặc dù CPI được sử dụng phổ biến nhưng nó có một số hạn chế nhất định:

• Nó không chỉ ra mức giá. CPI chỉ đo lường tốc độ thay đổi giá.
• CPI chỉ tính toán những thay đổi giá thuần túy. Nó đo lường những thay đổi giá ở các thành phố lớn và không bao gồm các vùng miền, nông thôn hoặc vùng sâu vùng xa.
• CPI thường không điều chỉnh theo những thay đổi trong mô hình chi tiêu của hộ gia đình. Chỉ số này không đưa ra giá sản phẩm mới ngay khi sản phẩm xuất hiện trên thị trường.
• Nó không đo lường chi phí sinh hoạt.

Ưu và nhược điểm của lạm phát

Theo truyền thống, tỷ lệ lạm phát cao được coi là gây hại cho nền kinh tế. Nó tạo ra sự không chắc chắn, có thể làm xói mòn giá trị của các khoản tiết kiệm. Tuy nhiên, hầu hết các ngân hàng trung ương đều nhắm mục tiêu vào mức lạm phát thấp là 2%, mang lại nhiều lợi ích cho nền kinh tế, tức là khuyến khích tiêu dùng.

Ưu điểm của lạm phát:

• Lạm phát nhẹ có thể kích thích nhu cầu khi mọi người có xu hướng mua hàng hóa và dịch vụ, dự đoán giá sẽ tiếp tục tăng.
• Những người sở hữu tài sản hữu hình, như bất động sản, có thể hưởng lợi từ lạm phát vì giá trị của chúng tăng lên.

Nhược điểm:

• Mỗi đơn vị tiền tệ mua được ít hàng hóa và dịch vụ hơn khi giá tăng, làm giảm sức mua của người tiêu dùng.
• Những người có thu nhập thấp bị ảnh hưởng nhiều hơn bởi lạm phát vì họ chi phần lớn thu nhập của mình vào những nhu cầu thiết yếu.
• Tỷ lệ lạm phát cao có thể gây ra sự bất ổn, ngăn cản đầu tư và làm xói mòn niềm tin kinh tế.

Cách để kiểm soát lạm phát

Kiểm soát lạm phát liên quan đến sự kết hợp của các chính sách tiền tệ, tài khóa và trọng cung. Sau đây là một số chiến lược chính được sử dụng để quản lý lạm phát:

Chính sách tiền tệ. Nngân hàng trung ương tăng lãi suất để làm cho việc vay mượn trở nên đắt hơn, làm giảm chi tiêu và nhu cầu. Giảm nguồn cung tiền bằng cách bán chứng khoán trên thị trường mở hoặc tăng yêu cầu dự trữ bắt buộc đối với các ngân hàng cũng có thể giúp kiểm soát lạm phát. Trong những trường hợp cực đoan, các biện pháp như hủy bỏ tiền giấy hoặc phát hành tiền tệ mới có thể được cân nhắc, mặc dù chúng ít phổ biến hơn và có tác động đáng kể.

Chính sách tài khóa. Giảm chi tiêu của chính phủ có thể làm giảm tổng cầu, giúp kiềm chế áp lực lạm phát. Tăng thuế làm giảm thu nhập khả dụng, từ đó hạn chế chi tiêu của người tiêu dùng và tổng cầu. Duy trì ngân sách thặng dư bằng cách chi tiêu ít hơn so với số tiền thuế mà chính phủ thu được cũng có thể giúp kiểm soát lạm phát.

Chính sách trọng cung. Cải thiện quy trình sản xuất và đầu tư vào cơ sở hạ tầng có thể tăng nguồn cung và giảm giá. Khuyến khích cạnh tranh giúp ngăn chặn tình trạng độc quyền và thao túng giá.Đầu tư vào mạng lưới vận chuyển, lưu trữ và phân phối tốt hơn có thể giúp hàng hóa dễ tiếp cận hơn và giá cả phải chăng hơn.

Cách để bảo vệ tài chính của bạn trong thời kỳ lạm phát

Bảo vệ tiền của bạn trong thời kỳ lạm phát đòi hỏi sự kết hợp giữa lập kế hoạch tài chính, đầu tư thông minh và quản lý nợ:

Bằng cách đa dạng hóa danh mục đầu tư, bạn sẽ giảm được rủi ro mất sức mua. Hãy cân nhắc những điều sau:

• Đa dạng hóa các khoản đầu tư của bạn

Bạn có thể kiếm tiền thông qua đầu tư vào thị trường chứng khoán vì thị trường chứng khoán ổn định hơn và cổ tức kiếm được có thể cao hơn lạm phát hoặc sức mua.

Khi lạm phát gia tăng, các nhà đầu tư có xu hướng đầu tư vào các mặt hàng như vàng, bạc và dầu. Vì lạm phát dẫn đến giá cả hàng hóa sản xuất và hàng tiêu dùng tăng, nhiều người tin rằng hàng hóa tăng nhu cầu trong thời gian như vậy vì giá trị tổng thể của chúng.

• Cân nhắc các tài sản thực

Tài sản vật chất như các tòa nhà, đất đai và những thứ được khai thác từ mặt đất đều có giá trị và cũng sẽ tăng lên. Ngoài ra, đầu tư vào bất động sản là một lựa chọn tốt, vì giá trị tài sản có thể tăng theo thời gian so với lạm phát. Hơn nữa, thu nhập từ việc cho thuê bất động sản thường có thể tăng theo lạm phát, khiến đây trở thành một biện pháp phòng ngừa lạm phát tuyệt vời.

• Đầu tư vào cổ phiếu trả cổ tức

Trước khi đầu tư vào cổ phiếu, nên nghiên cứu các công ty ổn định vì họ có thể tiếp tục tăng cổ tức ngay cả trong thời kỳ khủng hoảng lạm phát. Điều này có thể mang lại thu nhập ngày càng tăng theo kịp chi phí tăng.

• Xem xét và điều chỉnh ngân sách của bạn

Trong khi lạm phát cao, hãy kiểm tra ngân sách của bạn và điều chỉnh. Tìm những nơi bạn có thể tiết kiệm hoặc tìm giải pháp thay thế hợp lý hơn. Tập trung vào những thứ thiết yếu và ưu tiên những hóa đơn sẽ tăng theo lạm phát, như thực phẩm, đồ gia dụng và phương tiện đi lại. Chi tiêu thận trọng trong thời kỳ lạm phát có thể giúp bạn tiết kiệm thêm tiền mà bạn có thể đầu tư vào các tài sản có khả năng bảo vệ bạn trước tình trạng giá cả tăng.

Kết luận

• Lạm phát là sự gia tăng liên tục về mức giá chung của hàng hóa và dịch vụ, dẫn đến sức mua giảm. Nó ảnh hưởng đến người tiêu dùng, doanh nghiệp và nhà đầu tư bằng cách tăng chi phí và tạo ra sự bất ổn kinh tế.
• Có ba loại lạm phát. Lạm phát cầu kéo xảy ra khi cầu vượt quá cung do các yếu tố như tăng trưởng kinh tế, tăng chi tiêu của chính phủ hoặc kỳ vọng lạm phát. Lạm phát chi phí đẩy là kết quả của chi phí sản xuất tăng, chẳng hạn như tiền lương cao hơn hoặc giá nguyên liệu thô. Lạm phát tích hợp phát sinh khi xu hướng lạm phát trong quá khứ dẫn đến tiền lương và giá cả cao hơn.
• Lạm phát làm giảm giá trị đồng tiền, khiến hàng hóa và dịch vụ trở nên đắt đỏ hơn. Những người có thu nhập thấp bị ảnh hưởng nhiều hơn vì họ chi tiêu nhiều hơn vào nhu cầu thiết yếu. Lạm phát có thể thu hẹp lợi nhuận của công ty, giảm hoạt động kinh tế và tạo ra sự bất ổn về lãi suất, tiền lương và tăng trưởng trong tương lai.
• Chỉ Số Giá Tiêu Dùng thường được sử dụng để đo lường lạm phát bằng cách theo dõi những thay đổi về giá của một rổ hàng hóa và dịch vụ. Tuy nhiên, nó có những hạn chế, chẳng hạn như không tính đến sự khác biệt theo khu vực hoặc thay đổi trong mô hình chi tiêu của hộ gia đình.
• Để kiểm soát lạm phát, các công ty và chính phủ sử dụng chính sách tiền tệ, chính sách tài khóa và các biện pháp điều tiết cung.